Verzetsvrouwen: Mazirel, Pimentel en van Tongeren

Na de Tweede Wereldoorlog werd Amsterdam geroemd om haar verzetswerk. Of dat helemaal terecht is, daar kunnen we uren over debatteren. Maar gelukkig waren er veel mannen en vrouwen die zich vaak met gevaar voor eigen leven in het verzet stortten. Zoals dat meestal gaat in de geschiedenis, is er veel minder bekend over de rol van vrouwen. Zo is het ook met de vrouwen uit het verzet. Vandaag, een dag voor de Nationale Herdenking, haal ik er een paar uit de verborgenheid van Amsterdamse geschiedenis en geef ze het podium dat zij verdienen.

Lau Mazirel
De eerste vrouw is Laura Carola Mazirel. Jaren geleden kwam ik haar al regelmatig tegen bij onderzoek en ik heb de eer gehad om over haar te schrijven voor 1001 Vrouwen. Zij was advocate en werkte voor de oorlog veel aan vluchtelingenzaken. Zo kwam zij in aanraking met wat er bijvoorbeeld in Duitsland gebeurde. Zij probeerde verschillende organisaties te waarschuwen, maar tevergeefs. Tijdens de oorlogsjaren was Lau betrokken bij de groep rondom Walter Suskind die kinderen redde uit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg. Na de aanslag op het Bevolkingsregister was zij de advocate van mensen rondom Gerrit van der Veen, waaronder Willem Arondéus. Na de oorlog bleef zij zich actief inzetten voor onder andere Roma, woonwagenbewoners en het COC.

Henriette Henriquez Pimentel
In de Hollandsche Schouwburg aan de Plantage Middenlaan was een verzamelplaats waar Joodse gezinnen samen kwamen voordat zij op transport gingen naar bijvoorbeeld Westerbork. De kinderen werden onder gebracht in de crèche aan de overkant. Henriette Pimentel was de leidster van die crèche. Zij werkte nauw samen met Walter Suskind om zoveel mogelijk kinderen te bevrijden uit die crèche voordat zij met hun familie op transport moesten. Daar was een heel netwerk van jonge vrouwen bij betrokken. Zij wachten bijvoorbeeld tot de tram ervoor reed, en zo het pand aan het zicht onttrok en vluchten dan weg met een of meerdere kinderen. Veel van de meisjes die daar toen werkten, zijn anoniem gebleven. Laten we ook aan hen denken als wij ons realiseren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Henriette overleefde de oorlog niet, maar mede dankzij haar gelukkig vele kinderen wel.


Jacoba van Tongeren
In Amsterdam west woonde Jacoba van Tongeren. Zij was de leider van een verzetsgroep van 140 leden, met de naam Groep 2000, die duizenden onderduikers verzorgden. Zij zochten onderduikadressen, verzorgde valse paspoorten en overvielen distributiekantoren voor voedselbonnen. Jacoba crreerde een code waarbij de namen van alle betrokkenen omgezet werden in getallen. Mede hierdoor bleef de verzetsgroep en de onderduikers redelijk ongeschonden. 5 mei aanstaande is er een Huis van Verzet over Jacoba van Tongeren en haar verzetsgroep. Daar zal ik verslag van doen, maar iedereen is welkom!

Dit was slechts een korte kennismaking met bovenstaande vrouwen. Natuurlijk is deze lijst absoluut niet volledig en is mijn keuze te bediscussiëren. Waarom staat Hannie Schaft er bijvoorbeeld niet in? Zij is redelijk bekend en hoort eigenlijk meer bij Haarlem en Zaandam. Misschien moeten we maar eens een hele blog-serie wijden aan de vrouwen in het verzet? Of aan andere vrouwen die op wat voor manier dan ook niet de historische waardering krijgen die ze verdienen.

Literatuur: 101 Vrouwen en de Oorlog, red. Els Kloek (2016)

Op 6 Mei een relatief verborgen verhaal uit het hart van Amsterdam over de oorlog die na 5 mei 1945 nog niet echt afgelopen was.