Achter de gesloten deuren van hofjes

Hofjes waren en zijn een begrip in Amsterdam. Vaak is er van buitenaf niet meer aan te zien dan een deur of een poortje, maar daar gaat al eeuwen een levendige gemeenschap achter schuil.

De hofjes bestaan meestal uit een binnenplaats met verschillende kleine huisjes daarom heen. Vooral in de Jordaan zijn er nu nog veel te vinden en de meeste daarvan zijn ook nog steeds in gebruik. Hoewel ze meestal niet helemaal meer gebruikt worden waar ze oorspronkelijk voor bedacht werden. Waarom werden die hofjes eigenlijk in eerste instantie neergezet? Dat waren meestal initiatieven van iets rijkere Amsterdammers die iets wilde doen voor een bepaalde bevolkingsgroep en/of die voor de eeuwigheid hun naam ergens aan wilde verbinden. Zo ontstonden er hofjes voor weduwes, weduwnaren en wezen. Een aantal voorbeelden daarvan zijn het Raepenhofje, het Claes Claeszhofje, het Anslo's hofje en het Rozenhofje. Die laatste staat aan de Rozengracht en lijkt een gewoon gebouw. Achter de deur zit echter een heel complex van woninkjes. Het hofje was ooit bedoeld voor alleenstaande dames op leeftijd. En nog mogen er alleen vrouwen in het hofje wonen en wordt mannenbezoek in de avond niet echt op prijs gesteld.

Dat is ook vaak de reden dat de hofjes schuil gaan achter deuren of poortjes. Dat was ten eerste om de rust in het hofje te bewaren, maar ook om nieuwsgierige buurtbewoners buiten te houden. En op die manier konden de inwoners van het hofje ook een beetje in de gaten gehouden worden. Dit gebeurde onder andere door de opzichter van het hofje. Deze had een net iets grotere woning bij de ingang van het hofje en lette heel goed op wie het hofje in- en uit kwam en of iedereen zich aan de regels hield. Een van die regels kon bijvoorbeeld zijn dat de was alleen op een speciale dag gedaan mocht worden, waarbij de was gezamenlijk werd opgehangen. Het was trouwens niet zo dat er in de hofjes mensen zaten die nergens anders terecht konden. Vaak moest er een soort toelatingsgeld betaald worden om in het hofje te mogen wonen en moest je van onberispelijk gedrag zijn. 

Claes Claesz. en Anslo's hofje

Ook eens de hofjes van dichtbij, en met een beetje geluk van binnenuit, zien? Dat kan natuurlijk! Ga op 11 juni mee op de speciale Jordaanwandeling of neem contact op met Verhalenschat.

Van verborgen achter deurtjes naar verborgen onder de grond. Volgende keer neem ik jullie mee naar een aantal van de (inmiddels) verborgen begraafplaatsen in de stad.