Vorige week schreef ik een verhaal over drie oma's waarin een straat centraal stond. Deze week een verhaal van twee opa's. Een verhaal wat niet in Amsterdam begint, maar daar gelukkig wel eindigt. Mijn twee opa's komen namelijk niet uit Amsterdam. Van vaderskant komt hij uit Friesland en van mijn moeder uit Arnhem. Het feit dat ze allebei wel naar Amsterdam toegekomen zijn en dat daar mijn ouders geboren zou wel eens te danken kunnen zijn aan de Tweede Wereldoorlog.
Opa van der Pol woonde in een dorpje in Friesland. In hetzelfde dorpje waar al generaties voor hem de familie gewoond had. Ze waren wel eens verhuist, maar nooit verder dan een dorpje verderop en al helemaal niet buiten Friesland. Ze werkten op het land en bleven dat tot ver in de Tweede Wereldoorlog doen. Inmiddels was het winter '44-'45 en was aan de andere kant van het land behoorlijk veel ellende uitgebroken in een periode die bekend kwam te staan als de Hongerwinter. Velen mensen trokken van Amsterdam naar het platteland op zoek naar eten, soms zo ver als Friesland. Een van hen was een vrouw met twee kinderen van wie de man in Duitsland zat. Zij kreeg onderdak in een boerderij in een klein dorpje in Friesland, schuin tegenover de boerderij van de familie van der Pol. Het verhaal gaat dat ze verliefd werden en van der Pol na de oorlog met de vrouw mee terug ging naar Amsterdam, haar eerste man was in Duitsland gebleven. Die twee mensen zouden tien jaar na de oorlog de ouders van mijn vader worden.
In diezelfde periode, het is het najaar van 1944, woont een klein jongetje genaamd Henk in Arnhem. Die stad komt echter hevig onder vuur te liggen en de bommen vliegen hem om de oren. Ze vertrekken en komen uiteindelijk terecht in Amsterdam. De oorlog en nog eens en decennium gaan voorbij en daar in Amsterdam ontmoet Henk mijn oma. Want dat kleine jongetje van toen zou mijn opa Henk worden. Vorige week zou hij 80 jaar geworden zijn. Zover kwam het niet, maar dat is een heel ander verhaal. Maar wie weet hoe het gelopen was als Arnhem niet gebombardeerd geweest zou zijn...
Natuurlijk zijn er tal van andere redenen te bedenken waarom de beide opa's naar Amsterdam kwamen. Was het de werkgelegenheid tijdens de wederopbouw of waren er andere demografische of sociaal-economische redenen. Ik kan het ze inmiddels allebei niet meer vragen, dus we zullen het met de verhalen moeten doen. Maar het zijn wel twee prachtige verhalen over hoe grote gebeurtenissen uit de geschiedenis van invloed zijn op de levensloop van personen. En hoe die invloed tot op de dag van vandaag doorwerkt.
maandag 13 november 2017
maandag 6 november 2017
De Ridderstraat, het verhaal van drie oma's
Al jaren doe ik onderzoek naar mijn familiegeschiedenis. Ik wil weten wie ze waren, wat ze deden en waar ze woonden. Hierbij heb ik veel aan de uitgebreide schat aan informatie van het Stadsarchief, waar echt bijna alles over Amsterdamse voorouders te vinden is. En zo kom ik wel eens hele mooie pareltjes of bizarre toevalligheden tegen.
Ik blader door het bevolkingsregister van eind 19e eeuw. Hier staat niet alleen veel in over de gezinssamenstelling, maar ook over beroepen en adressen. Ik noteer ze allemaal nauwkeurig, want op al die adressen wil ik een kijkje nemen om te zien hoe het geweest is en wat daar eventueel nu nog van over is. Ik zal het niet spannender maken dan het is. Veel van mijn Amsterdamse voorouders woonden nou niet echt in prachtige paleizen. Het was eerder een samenvatting van krotten, sloppen en Jordanese kelderwoningen (die kostten toen geen drie ton trouwens).
De familie van mijn vaders moeder, de familie Uhrlep, kwam ik in 1878 tegen in de Ridderstraat. Iets later doe ik een rondje door de stad, met mijn lijstje met adressen. Van de Ridderstraat is, na verschillende herprofileringen, eigenlijk niets meer over. Geen idee waar nummer 44 gestaan zou moeten hebben. Gelukkig hebben we op zo'n moment de oude foto's nog uit de Beeldbank van het archief. Een foto van rond 1900 waar inderdaad de armoede ervan af straalt. Goed, ik duik weer achter mijn computer en trek de familie van mijn andere oma, Vos, door het systeem heen. "He, wat grappig weer de Ridderstraat." Zij woonden daar in 1889. Ik check even het nummer en zoek dan nogmaals de eerdere kaart op. Nummer 44... De familie van mijn vader en die van mijn moeder hebben dus, welliswaar met 10 jaar ertussen, in precies hetzelfde huis gewoond!
Het verhaal wordt nog een tikkeltje gekker. Jaren later is mijn zus inmiddels getrouwd en ik zou ook eens in de familiegeschiedenis van mijn zwager gaan duiken. Zijn oma's familie woont namelijk ook heel lang in Amsterdam. Ik pluis eerst de stamboom een beetje uit en noteer wat namen en data. Dan maar eens kijken waar deze mensen gewoond hebben. Ik vind vergelijkbare omstandigheden als bij onze familieachtergrond. En dan opeens zie ik een wel heel bekende straat staan... De Ridderstraat, nummer 48 dit keer. Daar woonden de familie van Raath in 1889. Precies in dezelfde periode als de voorouders van oma Vos. Zij waren dus buren! In zo'n klein straatje moeten ze elkaar gekend hebben, nooit wetende dat hun achterachterkleinkinderen zouden trouwen en nu zelfs samen een baby hebben.
En over dat baby'tje. Op een dag ga ik haar meenemen naar wat er nog over is van de Ridderstraat. En dan zal ik haar vertellen dat familie van drie overgrootmoeders daar gewoond heeft, soms zelfs tegelijk of in hetzelfde huis. Gewoon om te laten zien hoe wonderlijk de geschiedenis is.
Ik blader door het bevolkingsregister van eind 19e eeuw. Hier staat niet alleen veel in over de gezinssamenstelling, maar ook over beroepen en adressen. Ik noteer ze allemaal nauwkeurig, want op al die adressen wil ik een kijkje nemen om te zien hoe het geweest is en wat daar eventueel nu nog van over is. Ik zal het niet spannender maken dan het is. Veel van mijn Amsterdamse voorouders woonden nou niet echt in prachtige paleizen. Het was eerder een samenvatting van krotten, sloppen en Jordanese kelderwoningen (die kostten toen geen drie ton trouwens).
De familie van mijn vaders moeder, de familie Uhrlep, kwam ik in 1878 tegen in de Ridderstraat. Iets later doe ik een rondje door de stad, met mijn lijstje met adressen. Van de Ridderstraat is, na verschillende herprofileringen, eigenlijk niets meer over. Geen idee waar nummer 44 gestaan zou moeten hebben. Gelukkig hebben we op zo'n moment de oude foto's nog uit de Beeldbank van het archief. Een foto van rond 1900 waar inderdaad de armoede ervan af straalt. Goed, ik duik weer achter mijn computer en trek de familie van mijn andere oma, Vos, door het systeem heen. "He, wat grappig weer de Ridderstraat." Zij woonden daar in 1889. Ik check even het nummer en zoek dan nogmaals de eerdere kaart op. Nummer 44... De familie van mijn vader en die van mijn moeder hebben dus, welliswaar met 10 jaar ertussen, in precies hetzelfde huis gewoond!
Het verhaal wordt nog een tikkeltje gekker. Jaren later is mijn zus inmiddels getrouwd en ik zou ook eens in de familiegeschiedenis van mijn zwager gaan duiken. Zijn oma's familie woont namelijk ook heel lang in Amsterdam. Ik pluis eerst de stamboom een beetje uit en noteer wat namen en data. Dan maar eens kijken waar deze mensen gewoond hebben. Ik vind vergelijkbare omstandigheden als bij onze familieachtergrond. En dan opeens zie ik een wel heel bekende straat staan... De Ridderstraat, nummer 48 dit keer. Daar woonden de familie van Raath in 1889. Precies in dezelfde periode als de voorouders van oma Vos. Zij waren dus buren! In zo'n klein straatje moeten ze elkaar gekend hebben, nooit wetende dat hun achterachterkleinkinderen zouden trouwen en nu zelfs samen een baby hebben.
En over dat baby'tje. Op een dag ga ik haar meenemen naar wat er nog over is van de Ridderstraat. En dan zal ik haar vertellen dat familie van drie overgrootmoeders daar gewoond heeft, soms zelfs tegelijk of in hetzelfde huis. Gewoon om te laten zien hoe wonderlijk de geschiedenis is.
Abonneren op:
Posts (Atom)