Midden in de stad ligt de Dam en op dat plein staat een paleis. Nu een Koninklijk Paleis, maar vroeger een heus stadspaleis. Dit was namelijk het stadhuis van Amsterdam. Dat weten veel mensen wel, maar de vele verhalen die daar achter de muren, en soms voor de deur, schuil gaan, die zijn wat meer verborgen. De Dam en het paleis zijn nu vaak het toneel van feestelijkheden, maar dat is wel eens anders geweest.
Over het gebouw dat begon als stadhuis en nu een paleis is, valt van alles te vertellen. Bijvoorbeeld over de symmetrie van het gebouw en de perfecte afstand tussen de ramen. Of over het alom bekende balkon, dat er pas opgezet werd toen het een paleis werd. Het werd trouwens een paleis toen Napoleon de poorten binnen kwam en toen achtereenvolgens Nederland weer een koninkrijk werd in 1813 en Amsterdam de hoofdstad werd. Ik kan ook vertellen over dat het paleis tot ongeveer 1900 aan het water lag toen de Nieuwezijds nog niet gedempt was Of over het aantal palen waar het paleis op gebouwd is; dat zijn er precies 13659. Wat ook interessant is, is het verhaal over architect van Campen die helemaal geen architect was tot hem voorspeld werd dat hij een stadhuis moest gaan bouwen dat alle andere gebouwen zou overschaduwen.
Maar ik ga mij vooral richten op wat er gebeurd is toen het stadhuis eenmaal in gebruik was als het belangrijkste gebouw van de stad. Het was niet alleen het stadhuis, maar ook het archief en de rechtbank. Het was eigenlijk rechtbank, gevangenis en executieplaats ineen. In de kelders beneden waren de cellen waar mensen gevangen werden gehouden gedurende hun proces. En zo'n proces ging er niet zachtzinnig aan toe. In die kelders bevond zich namelijk ook de Pijnkamer. Daar werden verdachten door martelingen 'overtuigd' om hun misdaden te bekennen. Natuurlijk gebeurde dat dan ook vaak, De volgende stap was vaak de doodstraf, iets wat in voorgaande eeuwen al opgelegd werd voor een diefstal. En ook dat gebeurde midden op de Dam. De terechtstelling vond plaats, onder toeziend oog van honderden enthousiaste toeschouwers, precies op de plek waar een verdieping boven jaren later de koninklijke familie een zelfde soort enthousiaste menigte zou toezwaaien.
Die Dam midden in de Amstel was het begin van Amsterdam, maar de stad had nooit kunnen ontstaan zonder de dijken om ons tegen het water te beschermen. Volgende keer laat ik jullie zijn dat ook hier nog steeds sporen van te vinden zijn.
Meer is te lezen in Het Stadspaleis van Geert Mak
Geen opmerkingen:
Een reactie posten